Føði til toskalarvur ávirkar tilgongdina

Føroyski toskastovnurin er regluliga blivin kannaður seinastu 60 árini. Í juni 1983 fór Havstovan undir at gera ein regluligan yngultúr, har nøgdir av m.a. toskayngli verða kannaðar og í apríl 1997 varð fyrsti regluligi kanningartúrur av larvum gjørdur. Í eitt áramál vórðu magakanningar av knapt 5000 toskalarvum og -yngli gjørdar fyri at vita, um føði í larvu- og/ella yngulstiginum kann ávirka tilgongdina til stovnin. Ein umfatandi greining av hesum kanningum er nú útgivin í tveimum greinum í tíðarritinum Marine Biology.

Fyrra greinin, sum kom út í 2020 lýsir, hvat toskalarvur og -yngul á føroyska landgrunninum eta. Fyrstu tíðina hjá larvuni er føðin evarska smátt djóraæti og so hvørt sum fiskurin veksur út á várið og summarið, tekur hann størri og størri føði.

Fyrstu umleið 3 mánaðarnar livir toskalarvan/yngulin uppi í sjónum og etur djóraæti. Ta fyrstu tíðina tekur tann lítla larvan evarska smátt djóraæti, men so hvørt sum fiskurin veksur, tekur hann størri og størri føði. Av tí at larvurnar duga illa at svimja, má føðin koma rættiliga tætt at larvuni, fyri at tær skulu megna at gloypa henni. Hetta merkir at rættiliga nógv av føði má vera uttan um larvurnar. Fongdýra-tættleiki og ’timing’ hava sostatt stóran týdning fyri vøkstur og yvirlivilsi, men eisini fongdýra-góðska, t.e. slag og stødd hava týdning.

Í greinini verður víst á, at toskalarvurnar eru úrveljandi, tá tær eta. tvs. at fongdýragóðska t.e. slag og stødd hava týdning. Harumframt verður víst á, at larvur, ið eru 1-2 mánaðar gamlar, eru í stórum vanda fyri ikki at hava nóg mikið av føði. Leinkja til greinina er her.

Í seinnu greinini, sum júst er útgivin, verður víst á, at tal á toskalarvum beint eftir gýting er nær tengt at støddini av gýtingarstovninum. Tískil er tað av stórum týdningi at hava ein burðardyggan gýtingarstovn. Ein stórur gýtingarstovnur er tó ikki nøkur trygd fyri, at tilgongdin verður stór. Deyðiligheitin í larvu- og yngulstigunum er sera stór og sveiggjar nógv.

Tað er eitt gott samband ímillum dagliga deyðan frá larvu til yngul og gróðurin á Landgrunninum (R = 0.73)

Nýggja greinin vísir, at tilgongdin er tengd at yvirlivilsinum frá larvu til yngulstig, og at yvirlivilsi er treytað av mongdini av tøkari føði. Tað er gróðurin um várið, sum ger av, hvussu nógv er av føði til toskalarvurnar. Nýggjasta greinin kann lesast her.

Havstovan